Ewaluacja

Na różnych etapach opracowywania programu „Moje życie, mój wybór”, w 2017 r., korzystano z badań. Końcowym ich elementem była ewaluacja mająca na celu sprawdzenie czy udział w zajęciach wiąże się z oczekiwanymi zmianami w wiedzy i zachowaniach odbiorców. Badania przeprowadzono za pośrednictwem metodologii ilościowej wśród uczniów uczestniczących w programie prowadzonym przez przeszkolonych realizatorów. Wdrażany przez Fundację Poza Schematami projekt prowadzono w ramach realizacji zadania dofinansowanego ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych pozostających w dyspozycji Ministra Zdrowia. Poniżej prezentujemy wybrane wyniki wskazujące na obszary, w których program okazał się skuteczny [1].

Badania przeprowadzono za pośrednictwem pomiarów ankietowych realizowanych w klasach. Uczniom zadawano pytania bezpośrednio przed rozpoczęciem cyklu zajęć oraz bezpośrednio po ich zakończeniu. Łącznie analizom poddano 85 kwestionariuszy (w tym 54 wypełnionych było przez chłopców).

Wpływ programu na uczniów

Program przyczynił się do wzrostu samooceny uczniów. Ze stwierdzeniem „jestem osobą wartościową, przynajmniej w tym samym stopniu co inni” w pierwszym pomiarze zgodziło się 57% pytanych, zaś po odbytym programie takich odpowiedzi odnotowano 82%, oznacza to, że w przypadku co czwartego ucznia nastąpiła pozytywna zmiana. Przed zajęciami lubiło siebie 72% ankietowanych, po ich zakończeniu nastąpił piętnastoprocentowy wzrost takich deklaracji – do 87%. Początkowo 66% badanych oceniało, że ma dużo dobrych cech, na koniec zajęć takich wskazań było o 10% więcej, czyli 76%.

Dzięki udziałowi w programie młodzież potrafiła lepiej radzić sobie ze stresem. Podczas pierwszego pomiaru 72% ankietowanych uznało, że gdy się zdenerwują, to przestają nad sobą panować, po ukończonym programie odpowiedzi takich było 57%, czyli o 15% mniej. Z kolei na początku 71% uczniów uznało, że zna różne sposoby, aby się uspokoić, w drugim pomiarze odnotowano wzrost w tym zakresie o 17% – spośród pytanych 88% udzieliło odpowiedzi twierdzącej.

Pozytywne zmiany odnosiły się także do sfery kompetencji społecznych. Po zakończonych zajęciach o 10% więcej osób zadeklarowało, że umie stanowczo wyrażać swoje zdanie wobec innych, ale stara się nikogo nie obrażać (przyrost z 72% do 82%). Wskutek udziału w programie zaobserwowano także wzrost wiedzy młodzieży na temat możliwości uzależnienia się od marihuany. Początkowo 51% pytanych wskazywało na taką jej właściwość, w drugim pomiarze nastąpił przyrost takich odpowiedzi – do 61%.

Wszystkie wymienione wyżej zmiany były statystycznie istotne. Wykorzystano test znaków rangowanych Wilcoxona.

Opinie uczniów na temat zajęć

Po zakończeniu cyklu spotkań, zwrócono się do uczestników z prośbą o ocenę programu. Zdecydowana większość dokonała pozytywnych ewaluacji. Odnotowano 83% pozytywnych wskazań przy ocenie zainteresowania zajęciami. Jeszcze lepiej wypadła ocena sposobu wdrażania programu – 95% dokonało pozytywnej ewaluacji (nikt nie zaznaczył wskazania negatywnego).

Na koniec poproszono uczniów o ogólną ocenę programu. Tym razem badani posługiwali się szkolną skalą ocen od 1 do 6. Najczęściej wskazywano na ocenę celującą – 51% takich odpowiedzi. Spośród pytanych 93% zewaluowało program jako „dobry” lub wystawiło wyższą ocenę.

Korzystano z dwóch opracowań autorstwa dr hab. B. Walczaka i M. J. Sochockiego: niepublikowanego raportu z badań oraz artykułu „Skuteczność profilaktyki stosowania substancji psychoaktywnych przez młodzież z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Doświadczenia projektu »Moje życie, mój wybór«” przyjętego do druku w kwartalniku „Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo”.